Soạn bài 7 Văn bản đọc Cuộc chạm trán trên đại dương

- Nhan đề Hai vạn dặm dưới biển đã thể hiện ước mơ khám phá tận sâu dưới đáy biển - nơi còn nhiều bí ẩn của Giuyn Véc-nơ và những người cùng thời với ông.

- Ước mơ ấy ngày nay đã được hiện thực hóa: con người có thể lặn sâu xuống dưới biển, đã có những tàu ngầm, con người đã có nhiều hiểu biết về đại dương.

Tác dụng của việc nhà văn đã để cho một nhà khoa học vào vai người kể chuyện ngôi thứ nhất:

- Câu chuyện được kể từ góc độ của một người trong cuộc khiến cho câu chuyện trở nên chân thật hơn. Người kể chuyện lúc này không phải là người kể chuyện toàn tri, biết tất cả mọi việc. Người đọc được dẫn dắt theo sự hiểu biết của nhân vật trong cuộc, cũng khám phá như nhân vật trong cuộc, bất ngờ như nhân vật trong cuộc.

- Người kể chuyện ngôi thứ nhất là một nhà khoa học sẽ cho người đọc có những suy luận cùng văn bản một cách lô-gíc hơn. Câu chuyện được kể lại từ một nhân vật có hiểu biết, điềm tĩnh, dễ đi vào lòng người đọc hơn so với các nhân vật khác.

Sau khi vào trong chiếc tàu ngầm, tôi đã phải sửng sốt về nó. Ở trong tàu không khác gì một chiếc tàu bình thường. Nước không thể xâm nhập vào đây, và tất cả đều cười nói bình thường, không có dấu hiệu gì của việc thiếu không khí. Chúng tôi được dẫn đi gặp thuyền trưởng Nê-mô. Trông ông cao to, lực lưỡng và là người có chiều sâu. Vậy là chúng tôi sống rồi. Như tôi đã nói, chẳng nghi ngờ gì khả năng đặt quan hệ với những người trên chiếc tàu ngầm này.

Văn bản trích từ tiểu thuyết khoa học viễn tưởng “Hai vạn dặm dưới đáy biển”. Truyện kể về chuyến phiêu lưu dưới đáy đại dương của giáo sư Pi-e A-rôn-nác, chuyên gia nghiên cứu về tự nhiên và các cộng sự của ông trên con tàu ngầm Nau-ti-luýt của thuyền trưởng Nê-mô. Qua truyện, người đọc thấy được khát vọng chinh phục đại dương, chinh phục khoa học, làm chủ thế giới bí ẩn của con người.

Khoa học viễn tưởng là một thể loại tiểu thuyết hư cấu mang các yếu tố khoa học. Nó còn được gọi là "văn học về ý tưởng" và thường khám phá hoặc dự đoán những hệ quả, hậu quả tiềm tàng của những đổi mới trong khoa học, xã hội và công nghệ.  "Cuộc chạm trán trên đại dương" thuộc thể loại tiểu thuyết trích "Hai vạn dặm dưới biển" (1870) của tác giả Giuyn Véc-nơ. Tác phẩm Hai vạn dặm dưới biển viết về đề tài phát kiến khoa học công nghệ trong tương lai, một trong những đề tài của truyện khoa học viễn tưởng. Ở thời điểm tác phẩm ra đời, tàu ngầm Nau-ti-luýt là một ý tưởng không tưởng. Chiếc tàu ngầm tối tân và hiện đại đã thực hiện chuyến thám hiểm kì thủ dưới đáy biển sâu. Đề tài về phát kiến khoa học công nghệ trong tương lai luôn được các nhà văn viết truyện khoa học viễn tưởng quan tâm, dù bất cứ thời đại nào. Bạn đọc yêu thích thể loại này cũng say mê những câu chuyện về ý tưởng công nghệ mới. Ngày nay, chúng ta không ngạc nhiên về tàu ngầm nữa, nhưng nghiên cứu để tải tàn hoả tàu ngắm văn là một trong những mối quan tâm hàng đầu của các quốc gia sở hữu đường bờ biển dài trên thế giới. Bên cạnh đó, các nhà khoa học vẫn tiếp tục tìm tôi để chế tạo ra những thiết bị ngấm có thể lặn dưới biển ở độ sâu hàng nghìn mét nhằm phục vụ cho công cuộc khám phá thế giới dưới đáy đại dương đầy bí ẩn.

Câu chuyện kể về chuyến thám hiểm khởi hành từ Brooklyn trên tàu hải quân của Hải quân Hoa Kỳ Abraham Lincoln và đi về phía nam quanh Cape Horn đến Thái Bình Dương . Con tàu tìm thấy con quái vật sau một cuộc tìm kiếm dài và sau đó tấn công con quái vật, Ned phóng lao nhọn trúng con cá. Con quái vật quay lại, tấn công tàu Lincoln làm hỏng bánh lái. Aronnax bị rơi xuống biển, Conseil tự nguyện nhảy xuống với chủ của mình. Hai người lênh đênh trên biển, qua tới hôm sau thì gặp Ned đang ở trên lưng con cá. Cả 3 người phát hiện ra rằng "con cá quái vật" là một tàu ngầm rất xa thời đại của nó. Họ nhanh chóng bị bắt và mang vào bên trong tàu, nơi họ gặp người sáng tạo bí ẩn và chỉ huy, thuyền trưởng Nemo.

Ở thời điểm câu chuyện được kể, “cả giới bác học bế tắc”, không giải mã được “con quái vật biển cả” đó thuộc loài động vật gì bởi họ chưa từng biết, nghe hay nhìn thấy một loài động vật nào có kích thước khổng lồ và tốc độ bơi nhanh như vậy. Thời đó, cũng chưa có tàu ngầm tối tân và hiện đại như tàu Nau-ti-luýt.

Việc sử dụng các chi tiết khoa học trong văn bản "Cuộc chạm trán trên đại dương" mang lại nhiều tác dụng như sau:

• Tăng tính chân thực cho tác phẩm: Nhờ những chi tiết khoa học chính xác, sinh động về cấu tạo tàu Lin-côn, về thế giới đại dương, về hành vi của con cá voi, tác giả đã giúp người đọc hình dung rõ ràng hơn về bối cảnh và diễn biến câu chuyện, từ đó tăng thêm tính chân thực cho tác phẩm.

• Gây hứng thú cho người đọc: Những chi tiết khoa học về đại dương bí ẩn, về những sinh vật kỳ vĩ như cá voi khổng lồ đã khơi gợi trí tò mò, sự thích thú cho người đọc, đặc biệt là đối với những ai yêu thích khám phá thiên nhiên.

• Thể hiện niềm đam mê khoa học của tác giả: Qua việc sử dụng các chi tiết khoa học một cách nhuần nhuyễn, ta có thể thấy được niềm đam mê khoa học mãnh liệt của Giuyn Véc-nơ. Ông không chỉ là một nhà văn tài ba mà còn là một nhà khoa học uyên bác, có hiểu biết sâu rộng về thế giới tự nhiên.

Văn bản "Cuộc chạm trán trên đại dương" thể hiện ước mơ chinh phục đại dương của con người. Ước mơ này được thể hiện qua:

• Hình ảnh con tàu Nautilus: Nautilus là một con tàu ngầm hiện đại, tiên tiến, có thể di chuyển dưới đáy đại dương một cách dễ dàng. Nó tượng trưng cho khả năng chinh phục đại dương của con người.

• Hành trình khám phá đại dương của các nhân vật: Hành trình của họ thể hiện khát vọng khám phá những bí ẩn của đại dương, tìm kiếm những điều mới mẻ, kỳ diệu.

• Chiến thắng trước con cá voi: Chiến thắng này thể hiện sức mạnh và ý chí chinh phục đại dương của con người.