Soạn bài 4 Văn bản đọc Gò Me

Hình ảnh người dân Gò Me được tác giả khắc hoạ qua những chi tiết như:

+ Những chị, những em má núng đồng tiền

Nọc cấy, tay tròn, nghiêng nón làm duyên

+ Véo von điệu hát cổ truyền

+ Ôi, thuở ấu thơ

Cắt cỏ, chăn bò

Gối đầu lên áo

Năm dưới hàng me, nghe tre thổi sáo

Lòng nghe theo bướm, theo chim

+ Tôi nằm trên võng mẹ đưa

Có chim cu gáy giữa trưa hanh nồng

+ Chị tôi, má đỏ thẹn thò

Giã me bên trã canh cua ngọt ngào.

- Những chi tiết khắc họa hình ảnh con người Gò Me làm cho em cảm thấy họ là những người rất giản dị, cởi mở, đáng yêu. Cuộc sống của họ cũng luôn có sự tự do, những niềm vui, tiếng cười.

 - Trong bài thơ Gò Me em rất thích hình ảnh:

“Con đê cát đỏ cỏ viền

Leng keng nhạc ngựa ngược lên chợ Gò.

Ruộng vây quanh,bốn mùa gió mát

Lúa làng keo chói rực mặt trời”

Và

“Những chị, những em má núng đồng tiền

Nọc cấy, tay tròn, nghiêng nón làm duyên

Véo von điệu hát cổ truyền

“- Hò… ơ… Trai Biên Hòa lụy gái Gò Me

Không vì sắc lịch,mà chỉ vì mê giọng hò”.

- Em thích hình ảnh thứ nhất vì nó mở ra một không gian rộng mênh mông, thoải mái với con đê, cỏ xanh, lúa vàng, gió mát… tất cả tạo nên một bức tranh quê rất yên ả, thanh bình khiến cho con người cảm thấy yêu thích và luôn muốn sống ở một nơi như vậy.

- Ở hình ảnh thứ 2, tác giả đã miêu tả về những người con gái Gò Me không chỉ xinh đẹp, duyên dáng, thanh lịch, chăm chỉ, khéo léo mà còn có giọng hò rất ngọt ngào. Những người con gái này cũng chính là những người làm tô thêm vẻ đẹp cho mảnh đất và con người vùng đất Gò Me – quê hương của tác giả.

Một số tác phẩm mà em đã học, đã đọc có cách đặt tên giống bài thơ là: Cô Tô (Nguyễn Tuân), Cù Lao Chàm (Nguyễn Mạnh Tuấn)…

Giá trị nội dung:

Qua những dòng hồi tưởng của tác giả đã tái hiện chân thực hình ảnh thân thương, bình dị của quê hương tác giả -  Gò Me. Qua đó thể hiện nỗi nhớ quê hương da diết của người con Nam Bộ đang sống trên đất Bắc.

Giá trị nghệ thuật:

- Nghệ thuật tả cảnh độc đáo

- Thành công trong khắc họa nỗi nhớ của tác giả

- Sử dụng từ ngữ giàu hình ảnh gợi cảm

Trong dòng hồi tưởng của một người con xa quê – cảnh sắc Gò Me hiện lên vừa bình dị, thân thuộc, vừa sinh động, lung linh. Trong không gian cảnh vật rộng lớn, mênh mông có ngọn hải đăng soi đường cho những đoàn thuyền đánh cá. Lời khẳng định Quê tôi đó như một tiếng gọi tha thiết, đầy tự hào về quê hương. Dòng thơ như thể hiện tâm trạng đau đáu với quê hương Gò Công mà không biết khi nào anh mới được trở về:

Quê tôi đó; mặt trông ra bể

Đốm hải đăng tắt lóe đêm đêm

Không gian ấy nơi tác giả đã từng gắn bó, hình ảnh con đê cát đỏ cỏ viền hiện lên sinh động, một bãi cỏ triền đê nơi có đàn ngựa kéo lên tận Gò Công:

Con đê cát đỏ cỏ viền

Leng keng nhạc ngựa ngược lên chợ Gò.

Ruộng vây quanh, bốn mùa gió mát

Lúa nàng (*) – keo chói rực mặt trời

Ao làng trăng tắm, mây bơi

Nước trong như nước mắt người tôi yêu

Quê tôi sớm sớm, chiều chiều

Lao xao vườn mía

Mái lá khoan thai thở làn khói nhẹ

Âm thanh leng keng của tiếng nhạc ngựa sống động kết hợp với âm thanh của tiếng sáo, tiếng chim tạo nên một Gò Me trù phú, vui tươi. Với những ánh sáng nhiều màu sắc, cung bậc của những quãng thời gian khác nhau trong ngày: ánh sáng trầm tĩnh của đốm hải đăng tắt, lóe sáng chói rực của mặt trời; ánh sáng lung linh của vầng trăng khuya. Cảnh vật Gò Me hiện lên với sự trong mát, bình yên, giản dị của miền quê thân thiện. Trong đó, câu thơ:

Nước trong như nước mắt người tôi yêu

Thiên nhiên Gò Me hiện lên như một bức tranh phong cảnh tươi đẹp. Hình ảnh so sánh thật tình tứ, ý nhị. Vẻ đẹp trong sáng của đôi mắt người yêu khiến ta liên tưởng đến một bức tranh phong cảnh tươi đẹp với đầy đủ màu sắc trong mắt của cây cối, âm thanh sinh động của tiếng chim và những hình ảnh động rập rờn của bươm bướm hay những chiếc lá đong đưa trong chiều hè.

Hai dòng thơ giúp em cảm nhận được vẻ đẹp chân chất, khỏe khoắn, duyên dáng, yêu đời, gắn bó với quê hương xứ sở của những người phụ nữ Gò Me.

Trong những dòng thơ Tiếng ai vút đầu bông lúa chín / Gió dìu vương xao xuyến bờ tre, nhà thơ đã sử dụng biện pháp tu từ nhân hoá. Dìu, vương, xao xuyến là những từ vốn được dùng để chỉ các hoạt động, trạng thái của con người nhưng ở đây lại được nhà thơ sử dụng để miêu tả hoạt động của sự vật. Nhờ đó, tác giả đã làm cho sự vật hiện lên sống động như con người, cũng có hành động, tâm trạng như con người.

Cảm nhận: 

• Quê hương Gò Me hiện lên với vẻ đẹp bình dị, mộc mạc, gần gũi.

• Con người nơi đây chất phác, cần cù, gắn bó với thiên nhiên.

• Cuộc sống tuy giản đơn nhưng tràn đầy tình yêu thương và niềm vui.

So sánh với bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh

a) Điểm giống nhau:

• Cả hai bài thơ đều thể hiện tình yêu quê hương tha thiết, sâu nặng của tác giả.

• Cả hai bài thơ đều sử dụng những hình ảnh thơ quen thuộc, gần gũi với cuộc sống của người dân quê hương.

• Cả hai bài thơ đều sử dụng ngôn ngữ thơ ca giản dị, mộc mạc, dễ hiểu.

b) Điểm khác nhau:

• Nội dung: 

  • Bài thơ "Gò Me" miêu tả cảnh sắc và con người quê hương Gò Me một cách sinh động, cụ thể.

  • Bài thơ "Quê hương" tập trung miêu tả cảnh lao động và sinh hoạt của người dân quê hương.

• Hình ảnh thơ: 

  • Bài thơ "Gò Me" sử dụng nhiều hình ảnh thơ về cây me, con đường, bến đò, chợ Gò,...

  • Bài thơ "Quê hương" sử dụng nhiều hình ảnh thơ về cánh đồng lúa, con trâu, bờ tre, mái đình,...

• Ngôn ngữ thơ: 

  • Bài thơ "Gò Me" sử dụng nhiều từ ngữ địa phương Nam Bộ.

  • Bài thơ "Quê hương" sử dụng nhiều từ ngữ thuần Việt.