[Chân trời sáng tạo] Soạn văn 6 bài 4: Bài học đường đời đầu tiên

3. Những từ ngữ trên cho thấy nhân vật có thái độ ân hận, hối lỗi và tự đánh giá đó là sự ngu ngốc, dại dột về những sự việc mình đã trải qua.

4. Việc Dế Choắt muốn đào cái ngách sang nhà nhân vật “tôi” phòng khi có kẻ nào bắt nạt cho thấy Dế Choắt tự được ý thức được sức khoẻ của bản thân và nghĩ rằng Dế Mèn là người hàng xóm tốt bụng, có thể chia sẻ và giúp đỡ được mình khi hoạn nạn.

5. “Đứa ích kỉ” là sự tự nhận thực của Dế Mèn. Chú tự nhận thức được sự ích kỉ, chỉ nghĩ đến lợi ích và thoả mãn được thú vui của bản thân mà không nghĩ đến hậu quả việc mình đã gây ra.

3. Những chi tiết thể hiện ngoại hình, hành động, ngôn ngữ và tâm trạng của nhân vật Dế Mèn:

• Thể hiện ngoại hình DM: Đôi càng mẫm bóng, vuốt cứng, nhọn hoắt, cánh dài, răng đen nhánh, râu dài uốn cong, hùng dũng
• Thể hiện hành động của Dế Mèn:tôi co cẳng lên, đạm phanh phách vào các ngọn cỏ; Tôi đi đứng oai vệ; Tôi đã quát mấy chị Cào Cào ngụ ngoài đầu bờ; thỉnh thoảng, tôi ngứa chân đá một cái, ghẹo anh Gọng Vó lấm láp vừa ngơ ngác dưới đầm lên.
• Thể hiện ngôn ngữ của Dế Mèn:gọi Dế Choắt là “chú mày” với giọng điệu khinh khỉnh..
• Thể hiện tâm trạng của Dế Mèn:tôi lấy làm hãnh hiện với bà con về cặp râu ấy lắm, Tôi tợn lắm, tôi cho là tôi giỏi; thoát nạn rồi mà còn ân hận quá, ân hận mãi.

=> Qua những chi tiết trên cho ta thấy Dế Mèn là một chàng thanh niên trẻ trung, yêu đời, tự tin nhưng vì tự ý thức được vẻ bề ngoài và sức mạnh của mình, Dế Mèn đã kieu căng, tự phụ, hống hách, cậy sức bắt nạt kẻ yếu.

4. Bài học đường đời đầu tiên mà Dế Mèn rút ra sau cái chết của Dế Choắt đó là thói ngông cuồng của mình, trêu đùa, khinh thường người khác, thoả mãn niềm vui cho mình đã gây ra hậu quả khôn lường, phải ân hận suốt đời.

Việc tác giả sử dụng ngôi kể thứ nhất, cho Dế Mèn tự kể lại câu chuyện của mình đã khiến câu chuyện trở nên chân thực, khách quan, nhân vật có thể bộc lộ rõ nhất tâm trạng, cảm xúc của mình khi trải qua.

Văn bản có bố cục 3 phần: 

- Phần 1: Từ đầu … cũng không thể làm lại được: Dế Mèn giới thiệu về bản thân

- Phần 2: Tiếp theo … Tôi về, không chút bận tâm:  Câu chuyện về người bạn hàng xóm là Dế Choắt.

- Phần 3: Tiếp theo … cảnh đau khổ vừa gây ra: Dế Mèn trêu chị Cốc khiến Dế Choắt phải chịu oan.

- Phần 4: Còn lại: Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn.

- Về ngoại hình: 

+ "Đôi càng ... mẫm bóng".

+ "Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt".

+ "... cả người... rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn".

+ "Đầu ... to ra và nổi từng tảng, rất bướng".

+ "Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc".

+ "Sợi râu... dài và uốn cong một vẻ rất đỗi hùng dũng".

- Về hành động: 

+ "Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên đạp phanh phách vào các ngọn cỏ".

+ "Cứ chốc chốc tôi lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu".

+ "Thỉnh thoảng, tôi ngứa chân đá một cái..."

Tuy ngỗ nghịch, hung hăng trước kẻ yếu, khiếp sợ trước kẻ mạnh nhưng Dế Mèn không phải là kẻ ác. Trêu chị Cóc là vậy nhưng Dế Mèn không ngờ hậu quả lại dẫn đến cái chết thảm thương của Dế Choắt. Dế Mèn rất hối hận về hành động xốc nổi của mình, "đứng lặng giờ lâu" trước mộ Dế Choắt, nghĩ về "bài học đường đời đầu tiên": Không được cậy khỏe bắt nạt yếu, hung hăng bậy bạ; trước khi làm việc gì cũng phải suy nghĩ cận thận kẻo mang vạ vào thân. Đó là điều đáng quý. Chúng ta tin rằng "bài học đường đời đầu tiên" từ lời khuyên và cái chết của Dế Choắt sẽ giúp Dế Mèn sống tốt hơn trong những chặng đời tiếp theo.đời đầu tiên mà Dế Mèn rút ra được là gì?