[Chân trời sáng tạo] Giải văn 6 bài: Thực hành tiếng việt trang 34
1. Đọc các câu sau:
- Sau trận mưa đêm rả rích
Cát càng mịn, biển càng trong.
- Trong lớp này, Lan là học sinh giỏi nhất.
a) Giải thích nghĩa của các từ "trong ” ở hai ví dụ trên.
b) Nghĩa của các từ “trong” ở hai ví dụ trên có liên quan với nhau không?
c) Từ “trong” ở hai ví dụ trên là hai từ đồng âm hay một tử đa nghĩa?
2. Đọc các từ ngữ “cánh buồm”, “cánh chim”, “cánh cửa", “cánh tay” và thực hiện các yêu cầu:
a) Giải thích nghĩa của từ “cánh” trơng các từ ngữ trên.
b) Từ “cánh” trong các ví dụ trên là một từ đa nghữa hay các từ đông âm. Dựa trên cơ sở nào đề xác định như vậy?
3. Tìm hai từ chỉ bộ phân cơ thể người và kể ra một số trường hợp chuyển nghĩa của chúng.
4. Đọc câu đố và thực hiện các yêu cầu sau:
Trùng tục nhút con bò thui,
Chín đầu, chín mắt, chín đuôi, chín mình.
a) Câu đó này đố về con gì?
b) Dựa vào hiểu biết về hiện tượng đa nghĩa và đông âm, chỉ ra điểm thủ vị trong câu đố trên.
5. Tìm một số ví dụ về việc hiện tượng đồng âm được sử dụng để tạo ra những cách nói độc đáo.
6. Đọc đoạn thơ sau:
Con bông lắc tay cha khẽ hỏi:
“Cha ơi
Sao xa kia chỉ thấy nước thấy trời
Không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người ở đó?”
Cha mỉm cười xoa đầu con nhỏ:
“Theo cánh buồm đi mãi đến nơi xa,
Sẽ có cây, có cửa, có nhà,
Vẫn là đất nước của ta,
Ở nơi đó cha chưa hề đi đến "
(Hoàng Trung Thông, Những cánh buồm)
a) Chỉ ra biện pháp tu từ được sử dụng.
b) Nêu tác dụng của biện pháp tu từ ấy trong việc thể hiện nội dung đoạn thơ.
7. Đọc lại bài thơ Những cánh buồm và thực hiện những yêu cầu sau:
a) Chỉ ra các từ láy.
b) Chỉ ra tác dụng của việc sử dụng các từ láy đó.
HỆ THỐNG CÂU HỎI MỞ RỘNG
Câu hỏi 1: Sắp xếp những câu chứa từ “canh” dưới đây vào hai cột sau đây:
| “Canh” có nét nghĩa thời gian | “Canh” có nét nghĩa khác |
- Người về chiếc bóng năm canh
- Công an đang triệt phá các canh bạc
- Bát canh này thật ngon
- Họ canh đê phòng lụt
- Nhân viên viện y học cổ truyền đang canh thuốc
Và trả lời câu hỏi:
- Các từ “canh” là từ đa nghĩa có mối liên hệ về nghĩa như thế nào?
- Các từ “canh” là từ đồng âm có mối quan hệ về nghĩa với nhau không?
Câu hỏi 2: Giải thích nghĩa của các từ “bầu” trong những câu dưới đây và cho biết mối liên hệ giữa các nghĩa đó?
Câu | Giải thích nghĩa từ “bầu” | Mối liên hệ giữa các nghĩa đó |
| Giàn bầu vẫn trước ngõ. | ||
| Ông ấy vui với bầu rượu túi thơ. | ||
| Người ta trồng cây bằng cách đánh bầu. | ||
| Chị ấy mang bầu. | ||
| Hai bạn đang dốc bầu tâm sự. |
Câu hỏi 3: Trong câu văn sau “Có thể bứt người ta ra khỏi quê hương nhưng không thể tách quê hương ra khỏi trái tim con người”, từ “trái tim” được hiểu theo nghĩa nào? Tác giả sử dụng biện pháp tu từ nào? Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ đó.